Türk Lirası botoks yapılmış surat gibi… Öyle baskılanmış ve kontrol altında tutuluyor ki, kımıldayamıyor! Gerçekten doları böyle tutabileceklerine mi inanıyorlar? Yoksa seçime kadar zaman mı kazanıyorlar? Doları devlet gücü ile sabit tutmaya çalışırsan başka yerden dengeyi bozarsın.
Merkez Bankası açıklamasına göre ÜFE bazlı reel efektif döviz kuru ekim ayında 90.44 oldu. Anlamı Türk Lirası ederine göre oldukça değerli… Son 10 yılın ortalaması 88 idi… Kısaca normal şartlarda değer kaybetmeli…
Geldiğimiz noktada Türkiye kendi parasının itibarını bir başka ülke parasıyla “garanti” vererek korumaya çalışıyorlar. Buna da “liralaşma” diyorlar.
Tek dayanağı Kur Korumalı Mevduat hesabı… Yaklaşık 80 milyar dolar yatıyor kuzu kuzu… Yarın “tamam buraya kadar” deseler vaz geçseler nereden bulacaklar o parayı? Bulamazlar! Nitekim uzata uzata gidiyorlar. Son tarih 2023 yılının sonu şimdilik. Çare kaldı mı?
Bir bankacı arkadaşımın bana “hadi tahmin et?” diye sorduğu gibi… Son bir yılda kaç düzenlemeye gidilmiş bankacılıkta biliyor musunuz? O bu soruyu sorduğunda 250’yi geçmişti… Her iş günü için bir değişiklik anlamına geliyor!
Sabah akşam “liralaşma” diye tutturmak işe yaramayınca, bir başka işe yaramayacak değişiklikler geliyor. Buna sermaye kontrolü, serbest piyasanın askıya alınması, kısıtlama ne derseniz deyin fark etmez…
Nitekim “liralaşma” stratejisi ile yola çıkılıp “dolarizasyon” sağlamak, Kur Korumalı Mevduat dahil döviz mevduatının toplam mevduata oranını yüzde 71’e çıkartıp rekor kırdırmak her faniye nasip olmaz.
Düşünün bu bütün önlemlerin alınmış haliyle karşımıza çıkan tablo… Bütün dengeleri bozup tek yöne kürek çekip fatura ödemenin ertelenmesi gibi…
Çinliler Yin ile Yang felsefesini temel alırlar. Hani bir daire içerisinde, balık şeklinde siyah ve beyaz olarak ikiye bölünmüş şekil vardır ya… Dengeyi temsil ederler.
Varoluşun ana fikri “denge” kelimesinde saklıdır. Birçok faktörün karşılıklı etkileriyle belirli bir düzeni sağlaması sonucu oluşan, nispeten karmaşadan kurtulmuş ve belirsizliğin azalmış halidir.
İşte Türkiye ekonomisinde bu denge çoktan kayboldu. Sorun da buradan kaynaklanıyor.
Peki dolarizasyon size neyi ifade ediyor? Sözcülüğünüzü yapayım; Vatandaş, hafiften Türk Lirası tutmuyor. Tuttuğu her gün zarar ediyor. Para erimesi oranının yani enflasyonun yüzde 85’e çıktığı bir ortamda ne bekleniyor?
Paralarının değerini korumak için dolar almaya, işlemlerini dolarla yapmaya, mevduatlarını dolar cinsinden tutmaya itiliyor.
Parantez açalım, dolarizasyon terimi sadece Amerikan Doları ile sınırlı değil… Her türlü yabancı para biriminin yerli para yerine kullanılmasına dolarizasyon deniliyor. Eurobond da buna benzer bir terim… O da sadece Euro değil…
Dolarizasyon geniş bir kavram… Ufaktan başlıyor, bir ülkenin parasal bağımsızlığından vazgeçerek bir diğer ülke parasını resmi para birimi olarak benimsemesine kadar gidiyor.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Türk Lirası kullanarak tamamen dolarize olmuş bir ülke… Keza Ekvator, El Salvador, Panama da öyle…
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti demişken… Sözde Türk Lirası kullanıyor ancak mevduatların yüzde 81’i döviz cinsinden… Sahi buna ne deniliyor… Çifte kavrulmuş dolarizasyon mu?
Türkiye’ye dönersek… Böylesi büyük bir ekonominin tasarruf ve yatırım birikimi başka bir para birimi üzerine kuruluyor ise o ülke ekonomisinin başı ciddi anlamda derttedir.
Peki, dolarizasyonun zararı nedir? Dolarizasyon her şeyden önce, para politikası araçlarını kullanmanıza izin vermez. Bu sistem yüzünden merkez bankası asli görevi olan fiyat istikrarını koruyamaz.
İşte bu ortamda mevcut sermaye, kaynak verileri ışığında bankacılık sektörünün büyümeyi finanse edecek takati kalmadı. Haliyle seçim yılı… Ortamı paraya boğmalı…
Ya para basılacak ya borç aranacak… Borç bulmak kolay değil… Bakın bankalar sendikasyon yenileme turlarına çıktı, Yapı Kredi yüzde 61, Akbank yüzde 60, TEB yüzde 67 çevrim ile masadan kalktı.
Bankalar daha az para bulabildi… “B şıkkı” para basma kaçınılmaz gerçek. İyi de sizce bu para nereye gidecek? Zamanını kestirmek kolay değil ama kaçınılmaz olarak o kedi buraya gelecek!
Son dakika gelişmelerden anında haberdar olmak için bizi Twitter’da, Facebook‘ta ve Instagram‘da takip edin ve Telegram ve YouTube kanalımıza katılın!
Yazının devamı için Türkiye Para Basacak! Peki Dolar Ne Olacak?